De Onderzoeksplicht voor isolatiemaatrelen geldt voor de bedrijven met een energieverbruik van 10 miljoen kWh of 170.000 m3 aardgas(equivalent) *1. De asset owner wordt geacht om te rapporteren over de uitgevoerde maatregelen, de
geïnventariseerde kosteneffectieve maatregelen; wat in feite het besparingspotentieel is. Deze rapportage moet uiterlijk 1 december 2023 zijn ingediend en iedere 4 jaar worden bijgewerkt. Een indrukwekkend aspect, zeker voor bedrijven die minder goed op de hoogte zijn van de mogelijkheden van energiebesparing met thermische isolatie en de geldende wet- en regelgeving.
Voor dit laatste deel heeft VIB geprobeerd handreikingen te laten opnemen in de zogenaamde Erkende Maatregelen Lijsten EML. Een onderneming kan via de EML snel en eenvoudig de generieke controlepunten doornemen om zo te kunnen beoordelen of de energiebesparende maatregelen wel zijn toegepast in het bedrijf en de aanwezige installaties.*2
‘Veelal valt de opdrachtgever terug op de isolatiesector om de kennis en expertise over isolatietoepassingen’
VIB neemt haar verantwoordelijkheid als sector en doet als vereniging van isolatiebedrijven dan ook een krachtige oproep naar haar leden om dit mede in te vullen. De markt zal daarnaast open moeten staan voor de energiebesparing door goede isolatie. Veelal valt de asset owner terug op de isolatiesector om de kennis en expertise over isolatietoepassingen. De energie-adviseur kan daarentegen ook een belangrijke ketenpartner zijn in dit proces.
Praktisch speelveld voor advies en uitvoering isolatiewerk
De relatie tussen de isolatiebedrijven en leveranciers, de energieadviseur en de asset owner (opdrachtgever) is op dit moment als volgt:
- opdrachtgever: heeft veelal beperkte kennis en gaat uit van aanbiedingen van de isolerende partij;
- isolerende partij: heeft de praktijkkennis en is bekend met diverse materialen en systemen;
- adviseur: is gericht op energiebesparing, veelal gebaseerd op isolatiewaarden;
- fabrikanten: hebben kennis van materialen en eigen rekenmodellen.
Bij de Onderzoeksplicht wordt de Isolatiescan expliciet genoemd in de maatregelen. Deze Onderzoeksplicht richt zich op het in kaart brengen van CO2-reducerende maatregelen in industriële bedrijven met fysieke processen. De genoemde scans worden door RVO uitgewerkt op basis van de ministeriële richtlijnen voor industriële isolatie. De nieuwe situatie maakt dat de partijen -hiervoor genoemd- hun rol moeten herijken en zien waar de beste resultaten zijn te behalen in de samenwerking. Deze samenwerking levert immers een basis voor de succesvolle uitvoering van de nieuwe regelgeving.
Kennisoverdracht richting diverse doelgroepen
VIB en FedEC (federatie van energieadviseurs) zijn hierover in gesprek. Men denkt gezamenlijk na over het opzetten van voorlichtings- en opleidingsmogelijkheden over isolatieprestaties op basis van goede isolatie en het geven van voorlichting over werkwijzen bij het aanbrengen van isolatiematerialen. Dat is belangrijk bij het uitvoeren van een isolatiescan. Het is de wens van zowel VIB als FedEC dat die voorlichting breed kan worden ingezet voor asset owners, energieadviseurs en inspectie-diensten. Essentieel daarbij is om onderscheid te maken in doel-groepen bij de kennisoverdracht.
Feitelijk moet er rekening worden gehouden met vier niveaus qua opleiding en achtergrond bij de doelgroepen.
MBO-opleidingen
Deze opleidingen zijn veelal gericht op praktische vaardigheden
en geven studenten de kans om hun vaardigheden (verder) te ontwikkelen in een bepaalde werksetting.
HBO-opleidingen
Deze opleidingen zijn veelal gericht op technische vaardigheden en theoretische kennis en geven studenten de kans om zich
(verder) te specialiseren in een specifiek gebied.
Vakopleidingen
Deze opleidingen zijn veelal gericht op het aanleren van specifieke vaardigheden.
Erkende opleidingen in de branche
Specifieke opleidingen en cursussen gericht op het voldoen aan de eisen van de branche.
M.b.t. de doelgroepen die praktisch zijn opgeleid gaat VIB in samenwerking met OOI de opleidingsmogelijkheden onderzoeken. Het Opleidings- en Ontwikkelingsfond voor de Isolatiesector kan worden aangesproken voor financiële ondersteuning van opleidingen en trainingen voor werknemers. Het fonds is opgericht door werkgevers- en werknemersorganisaties en wordt gefinancierd via een premieheffing bij bedrijven in de sector. OOI biedt opleidingen en trainingen die zich richten op de specifieke behoeften van de sector, zoals technische vaardigheden. OOI is een onafhankelijke organisatie die is opgericht om specifieke doelen te bereiken, zoals het verhogen van de arbeidsproductiviteit, het verminderen van werkloosheid en het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. OOI kan ook gelden verstrekken aan individuele werknemers om hen te helpen hun vaardigheden te verbeteren of aan werkgevers om hen te helpen hun werknemers op te leiden. Op dit moment onderzoekt OOI mogelijkheden over het geven van praktische voorlichting over energiescans.
Voor de doelgroepen op een hoger opleidingsniveau zal FedEC via haar leden een plan
ontwikkelen. De achterban van FedEC bestaat uit meer theoretisch geschoolden. In het voorlichtingstraject over energiescans zullen voor deze doelgroep de energietechnische aspecten en specificaties van isolatiematerialen worden uitgediept.
Rol van experts bij het theoretisch deel
De uitdaging is dat de afnemersmarkt van de isolatiesector, dat wil zeggen adviseurs, consultants, ontwerpers, opdrachtgevers en isolatierichtlijnen zoals CINI, gaan zien als een zinvolle en toepasbare bijdrage bij het realiseren van hun klimaatdoelstellingen, het gebruik van de assets en het hanteren van onderhoudsrichtlijnen. Isolatie wordt over het algemeen als sluitpost gezien en komt daardoor in de meeste gevallen pas aan het einde van het bouwtraject in beeld. Dat heeft tot gevolg dat leidingen soms te dicht op elkaar zijn geplaatst waardoor isolatie niet goed is aan te brengen. En ook in de onderhouds- en gebruiksfase van installaties is voldoende kennis van isolatie noodzakelijk. Wanneer isolatie beschadigd of vochtig is wordt de beoogde energiebesparing niet gerealiseerd en is adequaat onderhoud van de isolatie noodzakelijk geworden. Daarmee samenhangend geldt ook dat het ontstaan van corrosie onder isolatie (CUI)*3 moet worden meegenomen in het ontwerp van de installatie en inspectie daarop onderdeel moet uitmaken van een onderhoudsplan. Deze aspecten zullen door de energieadviseur moeten aangehouden tegen de kennis en ervaring van het isolatiebedrijf dat de werkzaamheden zal gaan uitvoeren.
‘VIB en OOI zien kansen voor voorlichting over energiescans’
Theoretische kenniselementen moeten worden bepaald in het voorlichtingstraject over isolatie. Vandaar het onderscheid tussen de praktische en theoretisch lijnen zoals hiervoor
aangegeven.
Inspecties
De wetgever heeft bepaald dat de besparingsmaatregelen door de asset owners moeten worden toegepast. Vanuit de overheid zijn er beleidsambtenaren die hierover voorlichting geven. Door als isolatiesector en energieadviseurs samen te werken met deze groep van functionarissen moet er een beleidsmatige verankering worden gelegd naar de wijze van inspecteren.
Daarom zal contact gezocht worden met de partijen die weten hoe dit alles werkt in de markt en hoe dit zich vertaalt naar het isolatiebedrijf. Hierbij kan gedacht worden aan het vinden van:
- gezaghebbende instanties en personen die de leef- en denkwereld van de opdrachtgever kennen qua ontwerp en voorschriften (vaak technici en adviseurs);
- beleidsambtenaren met kennis van het werkterrein van voorlichting over energiebesparing;
- isolatiebedrijven die weten wat de vraag uit de markt is en hun kennis daarbij succesvol willen en kunnen toepassen.
De doelen vanuit de isolatiesector bij de inzet van de isolatie-experts zijn:
- versterking van het imago van de sector richting opdrachtgevers vanuit onafhankelijke bronnen;
- aansluiting bij de wet- en regelgeving vinden en dit weten te hanteren waardoor er urgentie wordt gevoeld bij de eindgebruiker die moet beslissen over de aanschaf van isolatie in de utiliteit;
- rolmodellen creëren van bedrijven binnen VIB die men kan benaderen;
- voorbereiding en uitvoering van presentaties en informatiebijeenkomsten voor een brede groep van betrokkenen zoals hiervoor is aangegeven.
Tijdens de ontbijtsessie op 12 oktober jl. werd tijdens de beurs Industrial Heat and Power het wettelijk kader gepresenteerd vanuit RVO, waarna Ron Ongenae namens FedEC het praktische speelveld uiteen heeft gezet.
Opdrachtgever: veelal beperkte kennis en gaat uit van aanbiedingen isoleerders
- Isoleerder: praktijkkennis en bekend met diverse materialen en systemen
- Adviseur: gericht op energiebesparing, veelal gebaseerd op isolatiewaarden
- Fabrikanten: kennis van materialen en eigen rekenmodellen
- Aandachtsgebieden:
- bestaande aandachtspunten: corrosie onder isolatie, veiligheid, kosten
- nieuw aandachtspunt: energiebesparing
De zaal werd via een drietal stellingen aangesproken om te reageren op de inleidingen. Een levendige discussie ontstond tussen het podiumforum en de zaal. Op het podium reageerden vertegenwoordigers van RVO, FedEC en VIB op de stellingen en de reacties uit de zaal.
Eén van de conclusies was dat partijen (adviseurs en contractors in de isolatie) elkaar lastig weten te vinden. Voor regulier onderhoud ligt het niet altijd in de logische lijn der verwachtingen om vanuit de adviessector een meerjarig inspectieprogramma op te zetten voor isolatie. Een isolatiebedrijf is daarnaast gezien geen handhavende instantie.
Anderzijds eist het bevoegd gezag dat nu wel in 2023. Dus is de vraag hoe je dit met elkaar kan invullen.
Een lijst met contactpersonen die voor langere tijd als aanspreekpunt kunnen functioneren tussen beide partijen zou goed zijn. Dat legt een druk op de isolatiesector die binnen de keten deze rol verder zal moeten vormgeven in een zekere continuïteit. Daarnaast zal de adviessector moeten onderzoeken welk businessmodel voor hun bedrijven past bij deze aanpak.
De ontbijtsessie, die goed werd bezocht overigens bracht de consequenties van de nieuwe wet- en regelgeving over de rapportageverplichting heel helder in beeld. Komende maanden zal met een kernteam worden gewerkt aan concrete stappen om te komen tot een goede afstemming met de drie partijen: bevoegd gezag, adviessector en isolatiebedrijven.
Voetnoten
- https://www.rvo.nl/onderwerpen/energiebesparingsplicht-2023/onderzoeksplicht-energiebesparing-vanaf-2023.
- https://www.rvo.nl/sites/default/files/2022-10/Basislijst%20energiebesparende%20maatregelen.pdf
- https://www.worldclassmaintenance.com/project/corrosie-onder-isolatie/
- www.ooi.nl (OOI)