Met zijn indrukwekkende staat van dienst is Jan Terlouw (90) een inspiratiebron voor velen. Hij was onder meer kernfusieonderzoeker, lijsttrekker van D66, vicepremier, minister van Economische Zaken en commissaris van de Koningin in Gelderland. Zijn jeugdboeken zoals de Koning van Katoren en Oorlogswinter zijn onvergetelijk. En nog altijd roert hij zich in het publieke debat. Vooral de klimaatverandering gaat hem aan het hart.
Wat is uw visie op isolatie?
“Ik heb in 2008 al verkondigd dat het isoleren van woningen de hoogste prioriteit moet krijgen om de CO2 uitstoot te verminderen. Mijn boodschap is: hou op met fossiele verbranding en het zoeken naar nieuwe voorraden olie en gas, want die verstoren het evenwicht. Wat overigens ook geldt voor de industrie en het bedrijfsleven die voor hun productieproces nog veelal fossiele brandstoffen gebruiken. Als je kijkt naar de cijfers uit het laatste IPPC-rapport over de opwarming van de aarde, dan baart me dat wel zorgen. Er zullen drastische maatregelen genomen moeten worden zoals elektrificeren van de productie en isolatie. Ik ben blij dat mijn partij D66 nu echt stappen wil zetten op klimaatgebied en verklaard heeft dat het klimaat het grootste probleem is. Het gaat hier om de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen.”
Wat doet uzelf aan duurzaamheid?
“Ik heb mijn huis zo goed mogelijk laten isoleren. Voor zonnepanelen is mijn dak ongeschikt want er zijn te veel bomen die de zon weghouden rondom mijn huis. Daarom heb ik maar aandelen in een windmolen gekocht; daar heb ik nu indirect mijn duurzame elektriciteit van. Verder heb ik een hybride auto en eet ik ook geen vlees. Op allerlei fronten probeer ik zo duurzaam mogelijk te leven.”
Wat vindt u van de campagne ‘Zet ook de knop om?
“Het is een belangrijke campagne dat uit de koker komt van D66 en een eerste aanzet voor particulieren en ondernemers om op korte termijn energie te besparen door de verwarming lager te zetten, korter te douchen en de verlichting tijdig uit te zetten. Hoewel alle beetjes helpen, is het een druppel op een gloeiende plaat. Alle middelen zoals o.a. isoleren dienen we in te zetten om energie te besparen. Waar we uiteindelijk naar toe moeten is duurzame energie.”
Wie moet dat betalen?
“In het programma Spraakmakers vertelde ik dat de oplossingen voor het klimaatprobleem zéér betaalbaar zijn. Het is ‘vanzelfsprekend’ dat de industrie de kosten voor de klimaataanpassingen doorberekent aan de consument. Maar dan moeten bedrijven wél gelijke belasting betalen. Belangrijk is deze twee oplossingen te scheiden. Enerzijds een CO2-heffing, waarbij het evident is dat de extra kosten van de industrie bij de consument komen te liggen. (“De consument is namelijk óók een vervuiler.”) Anderzijds moet er gelijke belasting voor de industrie komen. ”Er komt momenteel meer geld terecht bij de dividenden van bedrijven, dan bij werkenden.” Beide maatregelen zorgen op de lange termijn voor een gelijke verdeling van de ‘klimaatlasten’. Ik wil ook dat de politiek klimaataanpassingen afdwingt. In no-time zal de industrie vervolgens aanpassingen gaan ontwikkelen, waardoor de prijs voor de consument weer daalt.”Wie moet het initiatief nemen om klimaatverandering te bewerkstellingen?
“Eigenlijk iedereen zowel de mensen als de overheid als het bedrijfsleven.
Ze zullen echter alleen meedoen als ze weten wat de ernst van de zaak. Ik heb het idee dat klimaatverandering nog niet tot iedereen doordrongen is en welke maatregelen we daarvoor moeten nemen. Want we zijn bezig de aarde te verwoesten. Er is wel een klimaatakkoord van Parijs uit 2015, maar die zijn alweer achterhaald. De aannames waarop de afspraken gebaseerd zijn, waren al vrij behoudend. Ze zeggen niet hoe we die klimaatdoelen gaan halen. Ik zou dat graag, gezien de ontwikkelingen zo concreet mogelijk ingevuld willen zien.”
Welke rol kan de politiek hierin spelen?
“Ik neem het de politici kwalijk dat ze niet flink genoeg zijn in de aanpak van het klimaatprobleem. In Nederland niet en wereldwijd niet. De macht ligt nu niet bij de politiek, maar hoe langer hoe meer bij het geld. De politiek moet weer duidelijk maken dat zij uiteindelijk de baas is.” Laat het niet aan de macht van het kapitaal over, onder het mom van de zegeningen van de vrije markt. Op zich geloof ik overigens zeer in de goede werking van markten en het innovatievermogen van bedrijven. En zeker in Nederland staan steeds meer bedrijven op die de verduurzaming oprecht willen versnellen; denk bijvoorbeeld aan de lancering van de Transitiecoalitie. Bedrijven willen inmiddels echt wel meewerken aan de energietransitie, en ze roepen de overheid op om hierin te sturen. Maar ook de wetenschappers zouden met hun kennis ove r het klimaatprobleem veel meer de barricaden op moeten gaan evenals de fabrikanten van installatietechniek en isolatie die hier een belangrijke rol in kunnen spelen door te innoveren. Een organisatie zoals Kiemt, die bedrijven helpt bij het verduurzamen en circulair probeert dat te stimuleren door een prijs die naar mij genoemd is: de Jan Terlouw Innovatieprijs. Een prijs die jaarlijks wordt uitgereikt aan de meest innovatieve en duurzaamste ondernemer van Oost-Nederland. Met deze prijs willen ze ondernemers stimuleren om met duurzame innovaties de maatschappij toekomstbestendig maken.”
Welke tips wilt u meegeven aan de isolatiebranche?
“Ik zou zeggen zoek de publiciteit op in (vak)bladen, televisieprogramma’s enz. en laat zien hoe je met isoleren niet alleen energie kunt besparen, maar ook geld kunt verdienen door een lagere energierekening. Het betekent wel dat je eerst moet investeren. Ik heb begrepen dat bij isolatie de terugverdientijd zeer kort is. Kortom in het hele traject van verduurzaming is voorlichting een belangrijk aspect en daar schort het nog weleens aan. Ook vind ik de maatregelen die genomen moeten worden op het gebied van verduurzaming te vrijblijvend. Wellicht moet er scherpere maatregelen komen en misschien wel een verplichting tot het nemen van duurzame maatregelen. Waarmee je twee prachtige dingen bereikt: het redden van de aarde voor onze kinderen en kleinkinderen en de gezondheidswinst die het oplevert voor onze maatschappij door minder CO2 uitstoot.”
Tekst: Loet van Bergen