Als we kijken naar wat er in de praktijk gebeurt, kunnen we niet anders dan vaststellen dat er een soort van standaardisatie is opgetreden. Het is wellicht wat stellig gesteld, maar per piping wordt de isolatiedikte veelal toch bepaald door de standaarden die in de beschikbare tabellen te vinden zijn. Er wordt nauwelijks tot niet kritisch gekeken naar het waarom, het hoe en de optimale dikte met oog op kosten en werking. Over het algemeen worden standaardwaarden bij default aangebracht. “En dat is prima,” aldus Gino Landtsheer, voorzitter van de CINI en piping expert bij Borealis, “zolang je niet na hoeft te denken over economische en ecologische redenen om tot optimale isolatie te komen. Maar met de veranderde tijdgeest en economische werkelijkheid is het echter zaak om wél na te denken over hoe je de efficiëntie verhoogt tegen zo min mogelijk kosten en CO2-uitstoot.”
Ge-engineerd isoleren laat je nadenken over zaken als:
- Heb je wel isolatie nodig om het risico op CUI te beperken?
- Welk type isolatie kan ik beter gebruiken om de efficiëntie en het kostenplaatje beter te optimaliseren?
- Hebben we als opdrachtgever de juiste informatie over de minimale eisen voor het ontwerp en installatie?
- Hoeveel isolatie is er nodig?
Vragen die naar antwoorden leiden die ervoor zorgen dat er zo efficiënt mogelijk geïsoleerd wordt, tegen zo laag mogelijke kosten.
Zoeken naar de optimale balans
“In het veld is het gebruikelijk om 1 op 1 te kijken naar het proces: kort gezegd: hoeveel joule moet ik in het proces steken om van product a (bijvoorbeeld gas) naar product b (bijvoorbeeld plastic) te komen en hoe kan ik in het proces het energieverbruik naar beneden halen. Er is echter veel voor te zeggen om in het proces ook te kijken naar het binnenhouden van energie, van warmte. En dan komt isolatie om de hoek kijken.
Concreet betekent dit dat je mensen nodig hebt die kijken naar de procestechnische-, energetische- én omgevingsmogelijkheden. Die verschillende disciplines zijn nodig om de optimale balans te kunnen vinden. Daar gaat het nu helaas mis. Vroeger had je nog mensen die konden berekenen hoeveel isolatie op iets gelegd moest worden, maar die kennis is helaas sterk verminderd.”
Wettelijke verplichtingen
“Daar komt nog bij dat Europa verordeningen oplegt aan de lidstaten om ervoor te zorgen dat er kritisch gekeken wordt naar verduurzaming van de processen. Die energiebesparingsplicht is een mooi initiatief dat ertoe moet leiden dat daar nu serieus aan gewerkt gaat worden. Diezelfde autoriteiten hebben ook grote vragen over hoe dit calculatief en meetbaar in kaart moet worden gebracht. Ook aan die zijde is de kennis niet altijd van die orde dat er een praktische discussie tot stand kan komen die tot oplossingen kan leiden. De wet is dan wel gesteld, maar niemand weet echt goed hoe die geïmplementeerd moet worden. Met als gevolg dat er uitstel wordt aangevraagd. Wees je er echter van bewust dat de tijd beperkt is. Voor je het weet worden er boetes uitgedeeld als niet voldaan is aan de vereisten. Dit zouden we als asset-owners en autoriteit ten allen tijde moeten proberen te vermijden, want een boete gaat het initiële probleem niet oplossen, alleen maar het probleem verleggen. De Energiebesparingsplicht mag geen money making machine worden, die onze concurrentiepositie in de wereld kan aantasten. Ook als Nederland wil je geen Europese boete opgelegd krijgen. De staat zou daarbij ook kunnen denken aan een positieve beloning voor als je wél voldoet aan de verplichting. Door belastingvoordeel te geven bijvoorbeeld. Zo kun je voorkomen dat wij met z’n allen straks moeten betalen, want die boete straks, dat zal via ons belastingstelsel uiteindelijk toch teruggedraaid worden naar de belastingbetaler.”
Kennis is key
“Kortom, er komt veel op ons af. Daar moet je klaar voor zijn. Je wilt mensen die weten wat isolatie brengt. Je wilt duidelijk maken dat isolatie heel veel meer is dan het aanbrengen van een woldeken. Als isolatiedeskundige moet je goed kunnen inschatten wat kan en niet kan. Het is een utopie om te denken dat je waterdicht kunt werken, je moet echter wel weten hoe je zo goed mogelijk conserveert. Enkel afgaan op de datasheets van de leveranciers is niet voldoende. Je moet op ervaring kunnen sturen, weten welke best practices er zijn. Het gaat er uiteindelijk om dat de energiebalans gemaakt wordt, daarvoor is het noodzakelijk dat je als isolatiedeskundige al in het proces design aanzit. Het gaat niet alleen om isoleren, het gaat om de vraag wat er wel of niet aan energie weg mag gaan. Daar is kennis van zaken voor nodig. In de huidige praktijk betekent dat: aandacht voor gedegen opleidingen en het opzetten van ervaringstrajecten.”
“Met de kennis die wij hebben, hebben we goud in handen.”
Benelux als sturende kracht
“Met de kennis die wij hebben, hebben we goud in handen. Kijken we naar de landen om ons heen dan gebeurt daar weinig. Ik ben ervan overtuigd dat als we vanuit Nederland een technology pool uitwerken die zich als een olievlek over Europa uit zal breiden en vanuit daar over de wereld. Er is in Nederland al zoveel ontwikkeld en uitgedacht, met inzichten en best practices die over de hele wereld gebruikt worden. Daar mogen we trots op zijn.”
“Vooralsnog zie je helaas nog veel te vaak dat isolatie een ondergeschoven kindje is. Met nieuwe projecten gaat de aandacht uit naar de key equipment, er wordt echter vergeten dat het zonder de tussenliggende piping niet lukt. Daar zou veel meer isolerende aandacht aan gegeven moeten worden. Zeker ook als er sprake is van geprefabriceerde modules die geïsoleerde items bevatten. In veel gevallen is de kwaliteitscontrole niet voldoende om aan de nieuwe eisen te voldoen. Quality control is op alle vlakken binnen isolatie belangrijk. We vergeten nog te vaak dat isolatie de ultieme energy saver is. Dat besef mag er veel meer zijn.”
Voor de eindgebruiker is het belangrijk dat iemand in dit ontwerp- en applicatie proces de kennis en ervaring heeft om de juiste calculaties en evaluaties te maken, zodat er een beter inzicht zal zijn hoe de isolatiewaarde zich over de jaren gaat ontwikkelen.
Ook het duidelijk maken dat excessieve kosten voorkomen kunnen worden door het gebruik van kwalitatieve strategieën qua ontwerp en installatie, maar ook door isolatie onderhoudssystemen te implementeren in plaats van de huidige nog veel gebezigde ‘run until it breaks’ methodiek.
Uiteindelijk hebben we als isoleerder een sleutelpositie in het behouden en besparen van energie.
Tekst: Chantal Fransen Fotografie: Gino de Landtsheer