Sinds oktober 2024 is Koos van Haasteren, Executive Director van Chemelot. Ik ben van huis uit bedrijfseconoom en ben ervan overtuigd dat duurzaamheid en transities in de industrie en economie hand in hand kunnen gaan. De kans om bij Chemelot aan de slag te gaan, voelde als een unieke mogelijkheid om die overtuiging in de praktijk te brengen. Chemelot is immers hét knooppunt van industriële verduurzaming in Nederland.”
Wat is Chemelot precies en hoe ziet de site eruit?
“Chemelot bestaat uit een industrieel complex en een campus. Op de campus werken zo’n 3000 mensen bij ongeveer 100 bedrijven, vooral gericht op innovatie en ontwikkeling. Aan de industriële kant werken 5000 mensen in zo’n 60 fabrieken. Daar komen dagelijks nog duizenden mensen bij van servicebedrijven. Het is een van de meest geïntegreerde sites van Europa: alles hangt met elkaar samen, van grondstoffen tot afvalwaterzuivering en energievoorziening.”
Wat is jullie ambitie op het gebied van duurzaamheid?
“Onze ambitie is glashelder: in 2040 wil Chemelot klimaatneutraal en circulair zijn. Dat betekent dat we zowel de energietransitie als de grondstoffentransitie tegelijk oppakken. Dat is een enorme uitdaging, maar ook een kans om voorop te lopen. We werken daaraan via concrete projecten en stappenplannen, waarbij samenwerking met overheden, bedrijven en kennisinstellingen essentieel is.”
Welke concrete projecten dragen daaraan bij?
“Onze twee grootste vlaggenschipprojecten zijn de Thermal-Oxidizer en het FUREC-project. Met de Thermal-Oxidizer willen we de uitstoot van lachgas – een sterk broeikasgas – reduceren. Met een totale CO2-reductie van 370.000 ton per jaar ten opzichte van 2020. FUREC is gericht op de productie van groene en circulaire waterstof voor de chemische industrie en draagt daarmee bij aan de verduurzaming van productieprocessen. In dit proces wordt huisvuil omgezet in chemische grondstoffen als vervanger van aardgas bij de productie van waterstof. Hiermee zal het gebruik van aardgas op Chemelot met meer dan 200 miljoen kubieke meter per jaar verminderen. Beide projecten zijn nu in de ontwikkelings- en vergunningsfase. Daarnaast hebben we meer dan 150 andere projecten in de pijplijn die bijdragen aan energiebesparing, procesoptimalisatie en elektrificatie. Elk project is een puzzelstukje richting onze doelen voor circulariteit en klimaatneutraliteit.”
“Samenwerking is de sleutel voor een duurzame industrie”
Samenwerking lijkt dus cruciaal bij Chemelot?
“Absoluut. De hele site is zo verweven dat vrijwel elk project impact heeft op meerdere fabrieken of infrastructuren. We delen faciliteiten zoals stoom, stikstof en afvalwaterzuivering. Daarom hebben we stevige afspraken en processen om kosten en verantwoordelijkheden te verdelen. Maar samenwerking is meer dan papier: het draait om vertrouwen en een gedeelde visie. Samen kom je verder.”
Hoe belangrijk is elektrificatie voor jullie duurzaamheidsdoelstellingen?
“Elektrificatie is een speerpunt, maar tegelijkertijd een lastig dossier. Veel projecten zijn technisch haalbaar, maar financieel moeilijk rond te krijgen vanwege de hoge elektriciteitstarieven in Nederland. Bovendien loopt de verzwaring van het stroomnet vertraging op: de 380 kV-aansluiting waar we op rekenen is pas in 2032 operationeel. Dat maakt het lastig om nu grote stappen te zetten, terwijl de behoefte urgent is.”
Zijn er al successen geboekt op het gebied van restwarmte en energiebesparing?
“Zeker, we boeken stap voor stap vooruitgang. Denk aan optimalisatie van warmtewisselaars, betere benutting van restwarmte en pilots met elektrische boilers. Maar de grote sprong voorwaarts blijft geblokkeerd door de trage infrastructuur en de hoge kosten. Daar blijven we op inzetten, samen met onze partners.”
Energie-efficiëntie speelt ook een rol bij isolatie. In hoeverre staat dat op jullie agenda?
“Isolatie als los onderwerp staat bij ons niet heel hoog op de prioriteitenlijst, maar het is wel degelijk relevant in bredere contexten, zoals de optimalisatie van onze warmtehuishouding. Denk bijvoorbeeld aan lange leidingen voor warmtedistributie: daar is goede isolatie essentieel. Het gaat dus minder om losse isolatieprojecten en meer om hoe we integraal omgaan met warmte, energie en onderhoud.”
“De echte versnelling van de transitie begint niet in Den Haag, maar in de fabrieken. Wij laten hier zien hoe het kan, maar we hebben elkaar hard nodig.”
Wat zijn volgens jou de grootste obstakels voor verduurzaming in de industrie?
“Het grootste obstakel is de snelheid waarmee we kunnen schakelen. De industriële transitie is complex en vraagt om lange doorlooptijden voor vergunningen en infrastructuur. Tegelijkertijd zien we dat politieke besluitvorming en regelgeving soms te versnipperd zijn. Dat leidt tot vertragingen en onnodige kosten. Daarnaast speelt het concurrentieveld een rol: Nederlandse energie- en CO2-heffingen zijn zwaarder dan in omringende landen, wat de investeringsbereidheid van bedrijven beïnvloedt.”
Wat zou je andere industriële leiders adviseren die voor dezelfde uitdaging staan?
“Laten we vooral samenwerken. Niemand kan deze transitie alleen realiseren. Het begint bij de basisindustrie, die de ruggengraat vormt van onze economie. We moeten blijven uitleggen dat circulariteit en klimaatneutraliteit dáár starten. Hoop dat het vanzelf goed komt, is naïef. Als wij het niet doen, gebeurt het niet. En dat vraagt om gezamenlijke inzet van industrie, overheid en samenleving.”
Hoe kijk je naar de toekomst van Chemelot en de industrie in Nederland?
“Ik ben optimistisch, maar realistisch. We staan voor een immense opgave, en hebben ook alles in huis om daarin te slagen: kennis, infrastructuur en een sterke wil om te verduurzamen. De weg is lang en soms stroperig, maar als we ons blijven inzetten en samenwerken, kunnen we laten zien dat industriële verduurzaming mogelijk is. Niet door weg te kijken, maar door aan te pakken.”
Tot slot: wat is jouw persoonlijke drijfveer in dit proces?
“Voor mij is het simpel: ik wil dat mijn kinderen en kleinkinderen in een leefbare wereld opgroeien. De industrie speelt daarin een sleutelrol. Het is onze verantwoordelijkheid om te zorgen dat we die toekomst niet verspelen. Daarom ben ik bij Chemelot aan de slag gegaan en daarom blijf ik me met volle energie inzetten voor een duurzame industrie.”
“Je kunt duurzaamheid niet in je eentje realiseren. Chemelot is het levende bewijs dat integrale samenwerking werkt én noodzakelijk is.”
Tekst: Loet van Bergen Foto’s: The Creators Hub